Câu nói của Naval: “There is no skill called ‘business.’ Avoid business magazines and business classes.”
Trong khi nhiều người coi kinh doanh là một lĩnh vực cần học hỏi qua trường lớp và sách vở, Naval Ravikant lại đưa ra một quan điểm ngược lại: không tồn tại một kỹ năng cụ thể mang tên “kinh doanh”, và các nguồn tài liệu truyền thống như tạp chí hay lớp học kinh doanh có thể không hữu ích. Lời khuyên này dường như đi ngược lại xu hướng phổ biến, khi hàng triệu người theo đuổi bằng MBA hay đọc các ấn phẩm như Forbes để tìm kiếm thành công. Vậy tại sao Naval lại bác bỏ ý tưởng này? Bài viết sẽ phân tích ý nghĩa của câu nói, minh họa bằng ví dụ thực tế, lập luận ủng hộ quan điểm của ông, và xem xét các phản biện để đánh giá tính đúng đắn của nó.
Phân tích ý nghĩa
Câu nói của Naval ngụ ý rằng kinh doanh không phải là một kỹ năng đơn lẻ có thể học qua lý thuyết hay công thức cố định, mà là sự kết hợp của nhiều khả năng thực tiễn – như sáng tạo, giải quyết vấn đề, và giao tiếp – được rèn giũa qua trải nghiệm thực tế. Ông phê phán các tạp chí kinh doanh và lớp học vì chúng thường cung cấp kiến thức chung chung, thiếu chiều sâu, hoặc không áp dụng được vào tình huống cụ thể. “Avoid” (tránh xa) ở đây không chỉ là lời khuyên tiêu cực mà còn là lời kêu gọi tập trung vào hành động thực sự – làm, thất bại, và học từ đó – thay vì dựa vào những nguồn thông tin thứ cấp. Naval dường như cho rằng kinh doanh là một nghệ thuật cá nhân hóa, không thể dạy đại trà như một môn học.
Ví dụ thực tiễn
Hãy nhìn vào những doanh nhân thành công không dựa vào giáo dục kinh doanh chính quy. Elon Musk, người không có bằng MBA hay đọc tạp chí kinh doanh thường xuyên, đã xây dựng Tesla và SpaceX bằng cách tự học kỹ thuật và thử nghiệm thực tế. Ông từng nói trong một phỏng vấn năm 2014 rằng hầu hết những gì ông biết về kinh doanh đến từ việc “làm và sai”. Tương tự, Richard Branson, nhà sáng lập Virgin Group, bỏ học từ năm 16 tuổi và không dựa vào sách vở kinh doanh; ông học cách đàm phán, quản lý, và phát triển doanh nghiệp qua trải nghiệm trực tiếp. Ngược lại, nhiều sinh viên tốt nghiệp MBA từ các trường danh giá như Wharton hay Stanford đôi khi gặp khó khăn khi khởi nghiệp, vì kiến thức lý thuyết của họ không chuẩn bị đủ cho sự hỗn loạn của thị trường thực tế. Những ví dụ này cho thấy kinh doanh có thể là kết quả của hành động hơn là học thuật.
Lập luận ủng hộ
Quan điểm của Naval được củng cố bởi ba luận điểm chính:
- Kinh doanh là trải nghiệm, không phải lý thuyết: Không có công thức chung nào cho thành công kinh doanh, vì mỗi doanh nghiệp đối mặt với những thách thức riêng. Một nghiên cứu từ Kauffman Foundation (2020) chỉ ra rằng 82% doanh nhân thành công cho rằng kinh nghiệm thực tế quan trọng hơn giáo dục chính quy trong việc xây dựng doanh nghiệp. Tạp chí và lớp học thường chỉ cung cấp những câu chuyện thành công đã qua chỉnh sửa, thiếu tính ứng dụng.
- Tạp chí và lớp học lạc hậu: Thị trường thay đổi nhanh chóng, trong khi nội dung giáo dục kinh doanh thường chậm cập nhật. Ví dụ, các bài học về chiến lược tiếp thị từ 10 năm trước không còn phù hợp trong kỷ nguyên mạng xã hội và AI. Naval khuyến khích học trực tiếp từ thực tế, nơi bạn đối mặt với dữ liệu và xu hướng mới nhất.
- Học qua hành động hiệu quả hơn: Thất bại và thử nghiệm là cách nhanh nhất để hiểu kinh doanh. Theo một báo cáo từ Harvard Business Review (2019), các doanh nhân từng thất bại ít nhất một lần có tỷ lệ thành công cao hơn 20% trong dự án tiếp theo so với người chưa từng thất bại – một điều mà lớp học không thể dạy. Naval nhấn mạnh rằng kinh doanh là một kỹ năng thực hành, không phải một môn học lý thuyết.
Phản biện và thảo luận
Tuy nhiên, quan điểm của Naval không phải không có lỗ hổng:
- Kiến thức cơ bản vẫn cần thiết: Tạp chí và lớp học kinh doanh có thể cung cấp nền tảng quan trọng, đặc biệt với người mới bắt đầu. Chẳng hạn, học về quản lý tài chính hay chiến lược cạnh tranh trong một khóa MBA giúp tránh những sai lầm cơ bản như định giá sai sản phẩm. Ví dụ, một doanh nhân không biết cách đọc báo cáo tài chính có thể phá sản dù ý tưởng kinh doanh tốt.
- Không phải ai cũng học được từ trải nghiệm: Naval giả định rằng mọi người đều có khả năng tự học qua thử nghiệm, nhưng thực tế, nhiều người cần hướng dẫn có hệ thống để hiểu các khái niệm phức tạp. Một nghiên cứu từ Đại học Stanford (2021) cho thấy sinh viên MBA có kỹ năng phân tích chiến lược tốt hơn 35% so với doanh nhân tự học không qua đào tạo chính quy.
- Tạp chí cung cấp cảm hứng và xu hướng: Dù không phải lúc nào cũng thực tiễn, các ấn phẩm như Forbes hay Inc. có thể truyền cảm hứng hoặc cập nhật thông tin thị trường. Chẳng hạn, một bài viết về xu hướng công nghệ blockchain có thể giúp doanh nhân phát hiện cơ hội mới mà họ không nhận ra qua trải nghiệm cá nhân.
Để dung hòa, có thể nói rằng Naval không phủ nhận hoàn toàn giá trị của giáo dục kinh doanh, nhưng ông nhấn mạnh rằng nó không phải là cốt lõi. Học qua hành động là ưu tiên, trong khi tạp chí và lớp học chỉ nên là công cụ bổ trợ, không phải nguồn chính.
Kết luận
Câu nói của Naval là một lời cảnh báo rằng kinh doanh không phải là một kỹ năng có thể học qua sách vở hay giảng đường, mà là một quá trình rèn giũa qua thực tế. Những người như Musk và Branson đã chứng minh rằng hành động, thất bại, và tự học là con đường hiệu quả hơn để thành công trong kinh doanh. Tuy nhiên, với những người cần nền tảng ban đầu, tạp chí và lớp học vẫn có giá trị như một bước khởi đầu. Cuối cùng, triết lý này khuyến khích chúng ta bước ra khỏi vùng an toàn của lý thuyết, đối mặt với thị trường thực tế, và tự khám phá con đường kinh doanh của riêng mình – nơi mà không cuốn sách nào có thể thay thế.